NNVO en De Vlaamse Waterweg werken sinds mei 2023 intensief met elkaar samen aan een bijzonder traject. “We zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarbij in de komende jaren ruim 400 brug- en sluisoperators in Vlaanderen worden opgeleid,” vertelt Renée Rijkhoek van NNVO. De Vlaamse vaarwegbeheerder beschikt hiervoor over een unieke brug- en sluissimulator, AWATAR genaamd, waarbij een volledige bediencentrale gesimuleerd kan worden.
Vlaanderen kent maar liefst 427 beweegbare kunstwerken op de vaarwegen: van bruggen en sluizen tot stuwen en pompstations. Hiervan wil De Vlaamse Waterweg er in 2032 zo’n 330 op afstand kunnen bedienen. Tot nu toe is dat bij circa een honderdtal het geval. Het is de bedoeling dat vanuit drie grote bediencentrales nagenoeg alle beweegbare objecten bediend gaan worden. Door het centraal bedienen van bruggen en sluizen hebben de operators beter overzicht, kunnen zij weg- en scheepvaartverkeer nauwkeuriger op elkaar afstemmen en dat bevordert de doorstroming.
Digitale transformatie
“Op afstand bedienen met gebruik van camera’s is een complexe vaardigheid. Dit vraagt om getraind personeel en dat is waar wij als NNVO in beeld kwamen,” vertelt Renée Rijkhoek, projectleider en onderwijskundig adviseur bij NNVO. “Tot nu toe werden de scheepvaartbegeleiders van De Vlaamse Waterweg on-the-job getraind, maar met de digitale transformatie en de samenwerking in een bediencentrale is een gemeenschappelijke, uniforme basiskennis van belang. Daarom verzorgt NNVO sinds november 2023 de opleidingen voor alle scheepvaartbegeleiders die al werkzaam zijn en die in de toekomst op de bediencentrales gaan werken. In totaal worden de komende jaren ruim 400 operators opgeleid.”
Vlaamse versie van de Nederlandse opleiding
Hoewel er veel overeenkomsten zijn tussen de Nederlandse en Vlaamse waterwegen, zijn er ook duidelijk verschillen. De Vlaamse medewerkers volgen een Vlaamse versie van de opleidingen die NNVO voor de Nederlandse vaarwegbeheerders verzorgt. In een multidisciplinaire werkgroep met Vlaamse inhoudsexperts, docent Jaco Weststrate en Renée Rijkhoek van NNVO is in de periode mei 2023 tot en met april 2024 vormgegeven aan de opleidingen. Renée: “We hebben een inhoudelijke slag moeten maken om de opleidingen geschikt te maken voor de nautische situatie in Vlaanderen. We keken naar de gebruikte terminologie, maar bijvoorbeeld ook naar de wet- en regelgeving zoals die in Vlaanderen geldt. Daarnaast hebben wij verschillende kunstwerken bezocht om feeling te krijgen met het werk nu en in de toekomst.”
Interessant en leerzaam traject
Inmiddels worden de opleidingen door docenten van NNVO gegeven in Antwerpen en Willebroek. Tijdens de laatste twee dagen van de opleiding trainen de cursisten op de AWATAR-simulator in Willebroek. AWATAR staat voor Automatisatie Waterwegen: Trainings- en Referentiecentrum. Hier wordt de virtuele bediening van kunstwerken met verschillende camerastandpunten, verkeerssituaties en weersomstandigheden gesimuleerd. NNVO wil een brug- en sluissimulator in de toekomst ook in de Nederlandse opleiding integreren. Renée: “Door met onze Vlaamse collega’s samen te werken, wisselen we kennis en inzichten met elkaar uit. Dat maakt het een interessant en leerzaam traject. Op het ‘grensdoorbrekend’ resultaat zijn we beiden ontzettend trots.”
Praktijktraining
Als we een kijkje nemen bij de simulator, valt meteen op hoe realistisch de virtuele bediening van bruggen en sluizen eruitziet. Een viertal cursisten doorloopt vandaag de tweede praktijktraining onder begeleiding van docent Arie Leeuwestein. Op de eerste dag hebben zij de reguliere bediening getraind, op de tweede dag leren ze omgaan met afwijkende situaties en incidenten. Hierbij worden de cursisten uitgedaagd en moeten ze de juiste stappen doorlopen om de situatie veilig te stellen en goed af te handelen. De docent stelt kritische vragen en stuurt bij waar nodig. Als slotoefening komen verschillende scenario’s voorbij die de deelnemers zelfstandig moeten oplossen.
Nieuwe dingen leren
Voor cursist Ronny Mulders (60) was het lang geleden dat hij een opleiding heeft gevolgd. Hij bedient een van de sluizen vanuit de bediencentrale in Hasselt, waar in de toekomst ook bruggen op worden aangesloten. “Gezien mijn leeftijd was het niet makkelijk om terug in de schoolbanken te gaan, maar de opleiding was goed te volgen. Ik heb dingen geleerd die compleet nieuw voor mij waren. We hebben bijvoorbeeld de Roos van Leary behandeld. Dit is een handig hulpmiddel bij het analyseren van iemands gedrag, waardoor je de ander beter kan begrijpen. Het aansluitend trainen op de AWATAR is waardevol. De simulaties zijn op de dagelijkse praktijk gebaseerd en daardoor heel realistisch. Ook leer je om te gaan met noodsituaties, wat in de praktijk gelukkig niet vaak voorkomt.”
Simulator onmisbaar
Ook collega en medecursist Lesley Maessen (33) kijkt met een goed gevoel terug op de opleiding. “De theorie was niet ingewikkeld, alleen het stuk over wetgeving vond ik wat lastiger. De werkboeken zijn een mooie aanvulling op de lesstof, omdat je het geleerde meteen gaat toepassen. Mede dankzij de goede begeleiding van docent Jaco verliep de opleiding heel soepel.”
'Je leert hoe je moet kijken met de camera's en hoe je per situatie de juiste handelingen uitvoert'
Volgens Lesley is het trainen op de simulator onmisbaar in de opleiding: “Daar heb ik veel van geleerd. Het bedienen van een brug vraagt om andere vaardigheden dan het bedienen van een sluis, omdat je naast het scheepvaartverkeer te maken krijgt met wegverkeer. Dat betekent meer risico en dus extra goed opletten. Wat doe je bijvoorbeeld als een fietser nog snel onder de slagboom doorgaat of als een auto te water raakt? Je leert hoe je moet kijken met de camera’s en hoe je per situatie de juiste handelingen uitvoert. Dat kun je in de simulator goed trainen.”
NNVO en De Vlaamse Waterweg zijn blij met de positieve feedback. Renée Rijkhoek: “Natuurlijk zijn er altijd punten ter verbetering, maar dat is inherent aan het werken in een dynamische sector als de onze. We kijken uit naar verdere samenwerking in de toekomst.”
